Een dagje meekijken bij melkveehouders

Door de Youth Food Movement was ik uitgenodigd om op een door hen georganiseerde themadag over koemelk te komen spreken. Om te vertellen over waarom ik geen koemelk consumeer, in combinatie met een kookworkshop om te laten zien dat je ook zonder koemelk heerlijk kunt eten. Op deze themadag, Melkwaardig genaamd, bezochten we diverse boeren. Als eerst gingen we langs een kleine melkveehouderij, een familiebedrijf dat ook zelf kaas maakt van de koemelk. Dan bezochten we een bio-dynamische boerderij, waar ik zelf helaas weinig heb gezien omdat ik toen bezig was met de voorbereidingen van de lunch. Ten slotte gingen we langs een groter melkveebedrijf dat aan Friesland Campina levert.

Ik moet zeggen dat ik het woord melkvee al erg denigrerend vind, maar na een dag langs al die boeren merkte ik dat ik al snel ongevoeliger werd voor zulke termen en voor het leed waaraan je wordt blootgesteld. Gek, hoe snel dat gaat.

Maar leed was er genoeg te zien. De meeste lezers weten het vast al, maar ik herhaal het toch nog maar even. Koeien zijn geen natuurlijke melkfabriekjes, maar moeten net als een mens eerst bevallen van een kleintje voordat de melkproductie op gang komt. Daarvoor wordt een koe eerst kunstmatig geïnsemineerd, gekruist met een stier die voor de boer gunstige eigenschappen heeft. Een koe is net als een mens 9 maanden zwanger en pas in de laatste 6 weken van die zwangerschap, wordt ze apart gezet met andere zwangere dames en hoeft ze eventje niet gemolken te worden. De kalfjes worden direct gescheiden van de moeder, onder andere omdat de koeien besmettelijke ziektes hebben waarvoor de kalfjes nog geen afweer hebben. Maar ook omdat de boer precies wil meten hoeveel van de eerste melk (biest) het kalfje drinkt (dit is de enige melk die een kalfje van haar moeder krijgt), en om te voorkomen dat er een verdere band ontwikkelt tussen moeder & dochter. Toch staan beide vaak nog dagen te loeien om elkaar.

Een pasgeboren kafje, in een klein hok, gescheiden van de koe

Deze cyclus herhaalt zich meestal 4 keer gedurende het leven van een melkkoe. Na een paar jaar zal de melkproductie verminderen en gaat de koe naar de slacht. Wat er met die kalfjes die steeds geboren moeten worden gebeurt, deed één boer heel mysterieus over, anderen gaven direct - en eigenlijk zonder gevoel - toe dat de stiertjes weggaan om voor kalfsvlees gemest te worden (die worden maximaal 8-12 maanden oud). Deze stiertjes worden beschouwd als afvalproduct van de zuivelindustrie. Van de pasgeboren koetjes wordt de helft gebruikt om de moederkoe te vervangen en de andere helft wordt verkocht of geëxporteerd. Even rekenen vertelt je zo de leeftijd die een koe in de melkvee-industrie haalt: vanaf de leeftijd van 15 maanden kan een koe zwanger worden en er is een 50/50 kans op een mannetje. Een koe bevalt elke 13 maanden opnieuw. Per 4 zwangerschappen is er een nieuwe koe die deze gaat vervangen (2 stiertjes naar de slacht, 1 koetje wordt verkocht, 1 koetje vervangt moeder melkkoe). 15 maanden + 4 * 13 maanden = 67 maanden, oftewel 5,6 jaar. Terwijl een koe van nature 20 tot 25 kan worden, wordt zij in de industrie op zo'n vroege leeftijd geslacht. Oude koeien bestaan dus helemaal niet!


Wat verder een flinke indruk heeft gemaakt, is de automatische melkmachine die ik zag op de boerderij die aan Campina levert. Het is absurd om te zien. Koeien worden deze machine ingelokt met brokjes, die vrijkomen bij de juiste koe (ze hebben allemaal een chip in hun halsband). De borstels wassen de uiers en met behulp van lasers worden de tepels opgespeurd, waarna de pompen op de tepels gezet worden en gaan melken. Ondertussen krijgt de koe een soort kleine medische check, ze wordt gewogen en de melk die 'afgetapt' wordt, wordt direct doorgemeten op een aantal waarden om te kijken of het nog wel goed gaat met de koe (of eigenlijk: of haar melk verkoopbaar is).

Ik heb een foto'tje gemaakt van deze melkmachine, maar helaas was er niet zoveel ruimte voor het hele overzicht.

 

Deze foto is van onder, je ziet de machine die net bezig was met het schoonborstelen van de tepels. Die witte staven met rode punt zijn de zuignappen die vervolgens op de tepel aansluiten.

Mijn bijdrage aan deze dag was van een ander kaliber. Ik liet een filmpje zien over hoe het er op een melkvee boerderij (dairy farm) van Cadbury (Engels chocolademelk) eraan toe gaat. (Kun je hier kijken.) Toen ik van te voren een filmpje uitzocht vond ik dit best schokkend, maar het gekke is dat het op deze dag niet meer zo verbazingwekkend was, nadat je hebt gezien hoe de boeren met hun koeien omgaan. Verder vertelde ik over de gevolgen van de consumptie van koemelk voor je eigen gezondheid (koemelk is immers voor kalfjes, en voor de meeste mensen heeft het negatieve gezondheidseffecten.), over de milieu impact van de veehouderij (zoveel methaan uitstoot!), en over de wereldvoedselproblematiek en dat het efficiënter is om zelf alle plantaardige gewassen te eten, dan om deze aan dieren te voeden en dan het vlees of hun melk te consumeren (er is immers gemiddeld 8 kilo planten nodig voor 1 kilo vlees). Meer weten? De documentaire 'Got the Facts on Milk' kan ik je aanbevelen:

Gelukkig kreeg ik van de YFM jongeren flink wat kritische vragen, dus ik ga er van uit dat ik ze aan het denken heb gezet. Sowieso waren ze erg enthousiast over de lunch die we bereid hadden, bestaande uit heerlijk biologisch brood met tuinkruiden spread, walnoten-champignonpaté en een heerlijke kokos-pompoensoep. Er werd ook gefilmd voor The Milk Story, in opdracht van Friesland Campina. Ik ben erg benieuwd hoe ik in beeld ben gebracht, maar dat zullen we over een week te weten komen. Ik vond het een leerzame dag en vooral vond ik het erg leuk om mijn gedeelte te doen. Wie weet dat ik het vaker ga doen! :)

En nog even voor een happy ending... ik vind dit filmpje van P!nk een mooi beeld schetsen van hoe krom het is wat de mens koeien aandoet: