zondag 11 november 2012

Een dagje meekijken bij melkveehouders

Door de Youth Food Movement was ik uitgenodigd om op een door hen georganiseerde themadag over koemelk te komen spreken. Om te vertellen over waarom ik geen koemelk consumeer, in combinatie met een kookworkshop om te laten zien dat je ook zonder koemelk heerlijk kunt eten. Op deze themadag, Melkwaardig genaamd, bezochten we diverse boeren. Als eerst gingen we langs een kleine melkveehouderij, een familiebedrijf dat ook zelf kaas maakt van de koemelk. Dan bezochten we een bio-dynamische boerderij, waar ik zelf helaas weinig heb gezien omdat ik toen bezig was met de voorbereidingen van de lunch. Ten slotte gingen we langs een groter melkveebedrijf dat aan Friesland Campina levert.

Ik moet zeggen dat ik het woord melkvee al erg denigrerend vind, maar na een dag langs al die boeren merkte ik dat ik al snel ongevoeliger werd voor zulke termen en voor het leed waaraan je wordt blootgesteld. Gek, hoe snel dat gaat.

Maar leed was er genoeg te zien. De meeste lezers weten het vast al, maar ik herhaal het toch nog maar even. Koeien zijn geen natuurlijke melkfabriekjes, maar moeten net als een mens eerst bevallen van een kleintje voordat de melkproductie op gang komt. Daarvoor wordt een koe eerst kunstmatig geïnsemineerd, gekruist met een stier die voor de boer gunstige eigenschappen heeft. Een koe is net als een mens 9 maanden zwanger en pas in de laatste 6 weken van die zwangerschap, wordt ze apart gezet met andere zwangere dames en hoeft ze eventje niet gemolken te worden. De kalfjes worden direct gescheiden van de moeder, onder andere omdat de koeien besmettelijke ziektes hebben waarvoor de kalfjes nog geen afweer hebben. Maar ook omdat de boer precies wil meten hoeveel van de eerste melk (biest) het kalfje drinkt (dit is de enige melk die een kalfje van haar moeder krijgt), en om te voorkomen dat er een verdere band ontwikkelt tussen moeder & dochter. Toch staan beide vaak nog dagen te loeien om elkaar.

Een pasgeboren kafje, in een klein hok, gescheiden van de koe


Deze cyclus herhaalt zich meestal 4 keer gedurende het leven van een melkkoe. Na een paar jaar zal de melkproductie verminderen en gaat de koe naar de slacht. Wat er met die kalfjes die steeds geboren moeten worden gebeurt, deed één boer heel mysterieus over, anderen gaven direct - en eigenlijk zonder gevoel - toe dat de stiertjes weggaan om voor kalfsvlees gemest te worden (die worden maximaal 8-12 maanden oud). Deze stiertjes worden beschouwd als afvalproduct van de zuivelindustrie. Van de pasgeboren koetjes wordt de helft gebruikt om de moederkoe te vervangen en de andere helft wordt verkocht of geëxporteerd. Even rekenen vertelt je zo de leeftijd die een koe in de melkvee-industrie haalt: vanaf de leeftijd van 15 maanden kan een koe zwanger worden en er is een 50/50 kans op een mannetje. Een koe bevalt elke 13 maanden opnieuw. Per 4 zwangerschappen is er een nieuwe koe die deze gaat vervangen (2 stiertjes naar de slacht, 1 koetje wordt verkocht, 1 koetje vervangt moeder melkkoe). 15 maanden + 4 * 13 maanden = 67 maanden, oftewel 5,6 jaar. Terwijl een koe van nature 20 tot 25 kan worden, wordt zij in de industrie op zo'n vroege leeftijd geslacht. Oude koeien bestaan dus helemaal niet!


Wat verder een flinke indruk heeft gemaakt, is de automatische melkmachine die ik zag op de boerderij die aan Campina levert. Het is absurd om te zien. Koeien worden deze machine ingelokt met brokjes, die vrijkomen bij de juiste koe (ze hebben allemaal een chip in hun halsband). De borstels wassen de uiers en met behulp van lasers worden de tepels opgespeurd, waarna de pompen op de tepels gezet worden en gaan melken. Ondertussen krijgt de koe een soort kleine medische check, ze wordt gewogen en de melk die 'afgetapt' wordt, wordt direct doorgemeten op een aantal waarden om te kijken of het nog wel goed gaat met de koe (of eigenlijk: of haar melk verkoopbaar is).

Ik heb een foto'tje gemaakt van deze melkmachine, maar helaas was er niet zoveel ruimte voor het hele overzicht.

Deze foto is van onder, je ziet de machine die net bezig was met het schoonborstelen van de tepels. Die witte staven met rode punt zijn de zuignappen die vervolgens op de tepel aansluiten.


Mijn bijdrage aan deze dag was van een ander kaliber. Ik liet een filmpje zien over hoe het er op een melkvee boerderij (dairy farm) van Cadbury (Engels chocolademelk) eraan toe gaat. (Kun je hier kijken.) Toen ik van te voren een filmpje uitzocht vond ik dit best schokkend, maar het gekke is dat het op deze dag niet meer zo verbazingwekkend was, nadat je hebt gezien hoe de boeren met hun koeien omgaan. Verder vertelde ik over de gevolgen van de consumptie van koemelk voor je eigen gezondheid (koemelk is immers voor kalfjes, en voor de meeste mensen heeft het negatieve gezondheidseffecten.), over de milieu impact van de veehouderij (zoveel methaan uitstoot!), en over de wereldvoedselproblematiek en dat het efficiënter is om zelf alle plantaardige gewassen te eten, dan om deze aan dieren te voeden en dan het vlees of hun melk te consumeren (er is immers gemiddeld 8 kilo planten nodig voor 1 kilo vlees). Meer weten? De documentaire 'Got the Facts on Milk' kan ik je aanbevelen:



Gelukkig kreeg ik van de YFM jongeren flink wat kritische vragen, dus ik ga er van uit dat ik ze aan het denken heb gezet. Sowieso waren ze erg enthousiast over de lunch die we bereid hadden, bestaande uit heerlijk biologisch brood met tuinkruiden spread, walnoten-champignonpaté en een heerlijke kokos-pompoensoep. Er werd ook gefilmd voor The Milk Story, in opdracht van Friesland Campina. Ik ben erg benieuwd hoe ik in beeld ben gebracht, maar dat zullen we over een week te weten komen. Ik vond het een leerzame dag en vooral vond ik het erg leuk om mijn gedeelte te doen. Wie weet dat ik het vaker ga doen! :)

En nog even voor een happy ending... ik vind dit filmpje van P!nk een mooi beeld schetsen van hoe krom het is wat de mens koeien aandoet:

12 opmerkingen:

  1. Filmpjes ga ik nog even bekijken maar wat super van jou dat je dit gedaan hebt. Het zal niet makkelijk geweest zijn !

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Thanks Winny! Het was inderdaad een uitdaging, maar ben blij dat ik het heb gedaan :)

      Verwijderen
  2. Wat goed dat ze jou je woordje lieten doen tegenover melk, op een melk dag. Ik zie nu in dat melk eigenlijk niet zo ver van vlees staat. Arme koeien, het zijn zulke lieve dieren!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hey Alan, wat leuk om jou hier te zien! Persoonlijk vind ik de melkveehouderij ook even gruwelijk, zo niet gruwelijker dan de vleesindustrie. Melkkoeien lijden veel langer dan dieren die voor hun vlees gemest worden. Gelukkig komt er steeds meer bewustzijn & steeds meer vegan producten! :)

      Verwijderen
  3. leuk verslag!
    Is The Milk Story al uit? (en kom jij er ook in voor?)
    Benieuwd.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Goed verhaal. Jammer dat je het bio-dynamische gedeelte over hebt moeten slaan. Ik heb het (onterechte) beeld dat het hier beter geregeld is. Minder fabriek (je moet een afzetmarkt hebben voor je mest, anders moet je je aantal koeien verminderen, etc.), kalfjes langer bij de moeder enzo. Of heb ik het helemaal mis?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Goed punt wat je aanstipt Deborah. Ik heb de rondleiding en presentatie op de bio-dynamische boerderij gemist, maar vanuit de ruimte waar we de lunch bereidden had ik wel zicht op de stallen. Hier zag ik kleine kalfjes, gescheiden van moeder. Het is wel zo dat alleen in de bio-dynamische industrie koeien de hoorns mogen houden. In de reguliere en biologische industrie worden die hoorns weggehaald, omdat de koeien dan beter met hun hoofd door de ijzeren railing passen om te grazen en omdat het onderlinge vechten dan minder schadelijke gevolgen heeft. Het aantal koeien dat dit gezin had, was gelijk aan het aantal koeien dat de reguliere kleine melkveehouder had (zo'n 70-80). Alleen de Campina-boer had er meer (180) omdat die met de automaten kon melken.

      Het zal dus relatief gezien iets minder naar zijn om als koe een bio-dynamisch leven te krijgen. Hoe dan ook is zij ook daar enkel goed voor financiëel belang, om melk te 'produceren' voor het boerengezin, en zal zij jaar in jaar uit het traumatische proces van gescheiden worden van haar kleintje moeten doormaken. Juist als het kalfje langer bij de moeder koe is gebleven is die scheiding extra traumatisch.

      Verwijderen
  5. Hoi,

    Ik lees je blog graag, dank voor alle lekkere recepten in ieder geval! Wat ik me ineens afvroeg: ik eet zo nu en dan wel wat geit en of schapenkaas. Kun je een indruk geven van hoe het eraan toe gaat in die industrie? Worden die dieren net zo ontdierlijkt als dat je hierboven beschrijft?
    groeten van Martje

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ha Martje,

      In elke industrie waar dieren gehouden worden, wegen de financiële belangen zwaarder dan de belangen van het dier (anders zouden ze immers al niet gehouden worden). Ook voor geiten- en schapenkaas moeten de moeders eerst bezwangerd worden, waarbij de nakomelingen voor vlees worden gefokt en geslacht. Doordat geitenkaas de laatste jaren steeds populairder wordt, worden de geitenbedrijven steeds groter - waarbij de leefomstandigheden voor de geiten alleen maar slechter worden.

      Ik heb dergelijke 'bedrijven' niet zelf bezocht (het lijkt me afschuwelijk), maar er zijn genoeg beelden op internet. Het beste wat je voor dieren (en je eigen lichaam en het milieu!) is lekker plantaardig eten.

      Verwijderen
  6. Pfoe. Telkens ik dit zie ben ik blij dat ik eindelijk volledig plantaardig ben beginnen eten en leven.
    Ik vind het heel knap van je dat je dit goed hebt kunnen uiteenzetten en het is zéker leuk dat de jongeren er ook kritische vragen over stelden! Hopelijk wordt je niet als de gekke vegan uitgebeeld in The Milk Story ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Wat goed dat je dit gedaan hebt! Dat zal niet makkelijk geweest zijn met allemaal kritische mensen om je heen. Weet jij waar ik dat filmpje van the milk story kan vinden?

    BeantwoordenVerwijderen