Een dagje meekijken bij melkveehouders

Door de Youth Food Movement was ik uitgenodigd om op een door hen georganiseerde themadag over koemelk te komen spreken. Om te vertellen over waarom ik geen koemelk consumeer, in combinatie met een kookworkshop om te laten zien dat je ook zonder koemelk heerlijk kunt eten. Op deze themadag, Melkwaardig genaamd, bezochten we diverse boeren. Als eerst gingen we langs een kleine melkveehouderij, een familiebedrijf dat ook zelf kaas maakt van de koemelk. Dan bezochten we een bio-dynamische boerderij, waar ik zelf helaas weinig heb gezien omdat ik toen bezig was met de voorbereidingen van de lunch. Ten slotte gingen we langs een groter melkveebedrijf dat aan Friesland Campina levert.

Ik moet zeggen dat ik het woord melkvee al erg denigrerend vind, maar na een dag langs al die boeren merkte ik dat ik al snel ongevoeliger werd voor zulke termen en voor het leed waaraan je wordt blootgesteld. Gek, hoe snel dat gaat.

Maar leed was er genoeg te zien. De meeste lezers weten het vast al, maar ik herhaal het toch nog maar even. Koeien zijn geen natuurlijke melkfabriekjes, maar moeten net als een mens eerst bevallen van een kleintje voordat de melkproductie op gang komt. Daarvoor wordt een koe eerst kunstmatig geïnsemineerd, gekruist met een stier die voor de boer gunstige eigenschappen heeft. Een koe is net als een mens 9 maanden zwanger en pas in de laatste 6 weken van die zwangerschap, wordt ze apart gezet met andere zwangere dames en hoeft ze eventje niet gemolken te worden. De kalfjes worden direct gescheiden van de moeder, onder andere omdat de koeien besmettelijke ziektes hebben waarvoor de kalfjes nog geen afweer hebben. Maar ook omdat de boer precies wil meten hoeveel van de eerste melk (biest) het kalfje drinkt (dit is de enige melk die een kalfje van haar moeder krijgt), en om te voorkomen dat er een verdere band ontwikkelt tussen moeder & dochter. Toch staan beide vaak nog dagen te loeien om elkaar.

Een pasgeboren kafje, in een klein hok, gescheiden van de koe

Deze cyclus herhaalt zich meestal 4 keer gedurende het leven van een melkkoe. Na een paar jaar zal de melkproductie verminderen en gaat de koe naar de slacht. Wat er met die kalfjes die steeds geboren moeten worden gebeurt, deed één boer heel mysterieus over, anderen gaven direct - en eigenlijk zonder gevoel - toe dat de stiertjes weggaan om voor kalfsvlees gemest te worden (die worden maximaal 8-12 maanden oud). Deze stiertjes worden beschouwd als afvalproduct van de zuivelindustrie. Van de pasgeboren koetjes wordt de helft gebruikt om de moederkoe te vervangen en de andere helft wordt verkocht of geëxporteerd. Even rekenen vertelt je zo de leeftijd die een koe in de melkvee-industrie haalt: vanaf de leeftijd van 15 maanden kan een koe zwanger worden en er is een 50/50 kans op een mannetje. Een koe bevalt elke 13 maanden opnieuw. Per 4 zwangerschappen is er een nieuwe koe die deze gaat vervangen (2 stiertjes naar de slacht, 1 koetje wordt verkocht, 1 koetje vervangt moeder melkkoe). 15 maanden + 4 * 13 maanden = 67 maanden, oftewel 5,6 jaar. Terwijl een koe van nature 20 tot 25 kan worden, wordt zij in de industrie op zo'n vroege leeftijd geslacht. Oude koeien bestaan dus helemaal niet!


Wat verder een flinke indruk heeft gemaakt, is de automatische melkmachine die ik zag op de boerderij die aan Campina levert. Het is absurd om te zien. Koeien worden deze machine ingelokt met brokjes, die vrijkomen bij de juiste koe (ze hebben allemaal een chip in hun halsband). De borstels wassen de uiers en met behulp van lasers worden de tepels opgespeurd, waarna de pompen op de tepels gezet worden en gaan melken. Ondertussen krijgt de koe een soort kleine medische check, ze wordt gewogen en de melk die 'afgetapt' wordt, wordt direct doorgemeten op een aantal waarden om te kijken of het nog wel goed gaat met de koe (of eigenlijk: of haar melk verkoopbaar is).

Ik heb een foto'tje gemaakt van deze melkmachine, maar helaas was er niet zoveel ruimte voor het hele overzicht.

 

Deze foto is van onder, je ziet de machine die net bezig was met het schoonborstelen van de tepels. Die witte staven met rode punt zijn de zuignappen die vervolgens op de tepel aansluiten.

Mijn bijdrage aan deze dag was van een ander kaliber. Ik liet een filmpje zien over hoe het er op een melkvee boerderij (dairy farm) van Cadbury (Engels chocolademelk) eraan toe gaat. (Kun je hier kijken.) Toen ik van te voren een filmpje uitzocht vond ik dit best schokkend, maar het gekke is dat het op deze dag niet meer zo verbazingwekkend was, nadat je hebt gezien hoe de boeren met hun koeien omgaan. Verder vertelde ik over de gevolgen van de consumptie van koemelk voor je eigen gezondheid (koemelk is immers voor kalfjes, en voor de meeste mensen heeft het negatieve gezondheidseffecten.), over de milieu impact van de veehouderij (zoveel methaan uitstoot!), en over de wereldvoedselproblematiek en dat het efficiënter is om zelf alle plantaardige gewassen te eten, dan om deze aan dieren te voeden en dan het vlees of hun melk te consumeren (er is immers gemiddeld 8 kilo planten nodig voor 1 kilo vlees). Meer weten? De documentaire 'Got the Facts on Milk' kan ik je aanbevelen:

Gelukkig kreeg ik van de YFM jongeren flink wat kritische vragen, dus ik ga er van uit dat ik ze aan het denken heb gezet. Sowieso waren ze erg enthousiast over de lunch die we bereid hadden, bestaande uit heerlijk biologisch brood met tuinkruiden spread, walnoten-champignonpaté en een heerlijke kokos-pompoensoep. Er werd ook gefilmd voor The Milk Story, in opdracht van Friesland Campina. Ik ben erg benieuwd hoe ik in beeld ben gebracht, maar dat zullen we over een week te weten komen. Ik vond het een leerzame dag en vooral vond ik het erg leuk om mijn gedeelte te doen. Wie weet dat ik het vaker ga doen! :)

En nog even voor een happy ending... ik vind dit filmpje van P!nk een mooi beeld schetsen van hoe krom het is wat de mens koeien aandoet:

Aan het woord in Rotterdam

Zaterdag 10 november organiseert de Youth Food Movement een excursie over koemelk. In Rotterdam bezoekt een groep geïnteresseerde jongeren een jonge boerin en een biologische melkveehouder. De voorzitter van de LTO melkveehouderij vakgroep komt aan het woord en ook een veganista vertaalt haar verhaal - which would be me :)

Die dag zal ik uitleggen waarom ik geen koemelk consumeer en hoe het is om veganist te zijn. Daarna volgt een kookdemo waarbij ik laat zien hoe je een lekkere plantaardige lunch kunt maken! En nou het mooie nieuws: er zijn nog plekken vrij op deze excursie! Lijkt het je wat? Lees nog even onderstaande flyer en meld je aan bij Rowena. Misschien tot dan?

Koemelk is voor kalfjes!

Met die slogan wil ik deze vrolijke plantaardige maandag openen ;-)

Vroeger stond ik er nooit zo bij stil. Maar op een gegeven moment kreeg ik steeds meer interesse in voeding en wou ik weten waar mijn voeding nou precies vandaan komt. De volgende kennis heb ik uit allerlei boeken en documentaires, als je denkt dat er iets niet klopt hoor ik het graag, dan zal ik het opzoeken.


De weg naar koemelk

Stap 1.
Je hebt stieren nodig. Stieren met goede, gewenste genen, dus die moeten daarop eerst geselecteerd of doorgefokt worden. Van zo'n stier wordt dan sperma genomen, met de hand, ja.

Stap 2.
De koe wordt kunstmatig geïnsemineerd en ze wordt zwanger. Dat is ze dan 9 maanden, net als een mens.

Stap 3.
Het kalfje wordt geboren. Het wordt diezelfde dag nog bij de moeder weggehaald en als het pech heeft krijgt het een dieet dat zeer weinig ijzer bevat, zodat het vlees 'mooi wit' blijft. Want dat kalf heeft dan bloedarmoede. Als het wat meer geluk heeft krijgt het goed te eten en wordt het snel geslacht om als kalfsvlees op iemands bord te belanden. Als het echt pech heeft, wordt het een nieuwe melkkoe en heeft het een lange lijdensweg te gaan.

Stap 4.
De koe geeft nu melk en is nu dus (eindelijk!) rendabel. Er wordt melk van haar afgenomen door middel van machines en als ze geluk heeft, gebeurt dat terwijl ze met andere dames op een draaimolen staat (wel tussen ijzeren stangen, natuurlijk). Als ze pech heeft staat ze de hele dag in hetzelfde kleine hok opgesloten en wordt daar de melkmachine op haar borsten aangesloten.

Stap 5.
Na een jaar geeft de koe geen melk meer. Herhaal stap 1 t/m 4.

Stap 6.
Na ongeveer 4 tot 5 jaar is de koe lichamelijk uitgeput. Haar melkproductie neemt daardoor af en zij levert dus niet meer genoeg geld op. De koe gaat naar de slachtfabriek om in een plastic bakje in de supermarkt te eindigen, of tussen een sesambolletje bij een fastfood restaurant. Als zij geluk heeft, wordt zij opgegeten. Als zij pech heeft is ze voor niks gestorven en wordt haar lichaam in de supermarkt al weggegooid, omdat het over datum is gegaan.

En dan nu de belangrijkste stap:
Wij kunnen hier iets aan doen! En het is hartstikke eenvoudig! Namelijk: geen koemelk meer drinken, of producten die hiervan gemaakt zijn eten.
Er zijn tegenwoordig reuze veel alternatieven te vinden, zelfs in de gewone supermarkt. Om enkele te noemen:

• Om zo te drinken: er zijn zo veel opties. Veel soorten sojamelk, in allerlei heerlijke smaken, zoals bosvruchten, chocolade, macchiato en vanille. Er is ook havermelk, rijstmelk, amandelmelk, quinoamelk, en ook daarvan zijn heerlijke smaken. Je vindt ze bij de natuurwinkel.
• In de koffie: klop wat naturel melk op in een pannetje, koop een pakje soya cuisine, of soya coffee creamer, maar net waar je tegenaan loopt bij jouw winkel.
• Om mee te bakken: sojamelk is eiwitrijk en daarom het meest geschikt voor pannenkoeken. Voor gebak kan je prima andere soorten melk gebruiken, neem gewoon dezelfde hoeveelheid plantaardige melk als koemelk in het recept.
• Yoghurt: er is heerlijke soja yoghurt op de markt, ook wel yofu genaamd. Bij de supermarkt is deze van het merk Alpro Soya, er is naturel maar er zijn ook varianten met lekkere smaakjes en vruchten erdoor. Bij de natuurwinkels is er meer keuze van het merk Provamel, die hebben ook kleine bakjes yofu met vezels en fruit erdoor.
• Toetje: Er zijn veel toetjes bij de supermarkt van Alpro Soya, en het goede nieuws is dat deze super lang houdbaar zijn :-) er is chocolade, vanille en karamel. Bij de natuurwinkels vind je de biologiche variant van Provamel. Je kunt natuurlijk ook zelf rijstepap, custardvla of griesmeelpap maken. Volg je traditionele recept maar vervang de koemelk door een plantaardige melk. Mijn lief maakt graag vla flip van yofu, choco toetje en diksap.
• Slagroom: Bij natuurwinkels is plantaardige slagroom te koop, van het merk Soyatoo. Ze hebben sojamelk en rijstmelkslagroom, die laatste vind ik zelf het lekkerst. Je kunt ook zelf slagroom maken, hiervoor zijn op internet recepten te vinden.
• Ijs: Bij elke supermarkt vind je sorbetijs, geheel plaantaardig ijs op basis van fruit, water en suiker. Bij de beter gesorteerde winkel vind je ook soya ijs, in de smaken chocolade en vanille. Bij de natuurwinkel gaat er helemaal een wereld voor je open, daar zijn veel soorten plantaardig ijs, bijvoorbeeld van tofutti. Ik ben geen groot ijsfan, dus kan er niet zoveel over vertellen.
• Roomkaas: Plantaardige roomkaas vind je bij de natuurwinkel, van het merk Tofutti. Er zijn meerdere varianten, naturel en kruiden. Ik vind ze errug lekker!
• Kaas: Er zijn verschillende soorten namaak kaas op de markt, met namen als cheezly, sheese, etcetera. Ik vind de cheezly cheddar wel lekker om te smelten over de pizza, om kaasbroodje mee te maken of om kaaspannenkoeken. Je ziet: eigenlijk alleen gesmolten vind ik het lekker. Ik heb andere soorten broodbeleg leren waarderen sinds ik geen koemelk meer wil consumeren.
• Kaas door de pasta: Edelgist vlokken (van de natuurwinkel) werken prima.
• Kaassaus of over een ovenschotel: Met diezelfde edelgist vlokken zeer eenvoudig te bereiden, overige ingrediënten komen allen uit de supermarkt. Recept heb ik eerder geblogd.

Mis jij hier iets? Dan hoor ik het graag!

PS: er zit soms ook melk in voedingsmiddelen verstopt zoals in brood (vooral witbrood) en chips of koekjes (in de vorm van weipoeder). Bij brood is het overbodig, want het kan prima zonder. Zoek biologisch brood om zeker te weten dat je geen dierenleed eet.
Er zijn genoeg soorten chips zonder weipoeder. Naturel chips of naturel nacho's zijn sowieso vaak wel goed. Op deze website vind je ook veel informatie over welk voedsel plantaardig is. Deze wiki wordt door veel mensen onderhouden maar check toch altijd de ingrediënten voordat je iets koopt :-)

Melk is niét goed voor elk

Bijna een jaar geleden zag ik een oproep staan op internet. Meidenblad Yes zocht jonge vrouwen met een stelling die zij wilden verdedigen. Het was al laat in de avond en ik dacht, goh, grappig. Ik stuurde de stelling 'Melk is niet goed voor elk' in. Nooit gedacht dat ik echt uitgenodigd zou worden! En ik had allemaal nooit gedacht dat er een vloek zou liggen op zo'n interview.

Voor het gemak zou ik telefonisch geïnterviewd worden. Dat ging niet zonder slag of stoot, er was nogal vaak storing bij mijn provider en één keer was het interview gepland op de avond dat iedereen kon stemmen voor één of andere sterrenshow op tv: geen telefoonverkeer mogelijk. Hoe dan ook, na een keer of 5 proberen is het gelukt en deden we een interview. Ik legde veel uit over het leed van zogeheten 'melkkoeien' in de vee industrie, en over de negatieve effecten die koemelk heeft op de gezondheid van de mens.

Ook werden er foto's gemaakt voor bij het artikel. Dat klinkt ook makkelijker gezegd dan gedaan. De fotograaf kwam uit Amsterdam en bij de eerste afspraak, die we in Den Haag hadden staan, had zij uren in de file gestaan om er in Den Haag achter te komen dat ze haar fototas niet in de auto had staan. Helaas. We maakten een nieuwe afspraak, maar toen was het weer er absoluut niet naar om foto's te maken. Uiteindelijk ben ik op een zonnige dag met de trein naar Amsterdam gegaan, waar we in een nabijgelegen polder (jawel, die zijn er nog!) een heleboel foto's hebben gemaakt.

Het resultaat van al deze inspanningen was een fijn artikel op 1 A4, dat kort maar krachtig duidelijk maakt waarom het niet nodig is om koemelk te consumeren.

Dit artikel verscheen in augustus 2010 in de Yes, de redactie zou mij het nummer toesturen. Dat waren ze helaas vergeten. Ik werd pas een paar weken later door mijn nicht erop geattendeerd dat ik erin stond. Beetje jammer! Ik moest er achteraan bellen maar na een tijd wachten kreeg ik dan eindelijk een Yes opgestuurd. Hadden ze me het verkeerde nummer gestuurd, met een andere Chantal op 'de Zeepkist' (zoals de rubriek heet), die vertelde over haar baan in de scheepsbouw, of zoiets. Leuk, maarrrr....ik wou mijn eigen interview natuurlijk!

Uiteindelijk is het na nog meer bellen en gedoe dan toch goed gekomen: op een dag lag het felbegeerde tijdschrift in de brievenbus! De Yes is voor mij een beetje een No geworden, maar het artikel is hier te bekijken.
Ik ben erg blij met het resultaat! Wat vinden jullie ervan?


PS: Morgen is het 's Nederlands allereerste (vegan) wafeldag! Ik geef een wafelfeest: er komen wat mensen met heerlijke zoete & hartige toppings en ik bak allerlei soorten plantaardige wafels. Kijk hier voor een recept voor simpele, plantaardige wafels, zodat je thuis ook een beetje de Wafeldag kunt vieren!